Competentie: Analyseren

Competentie: Analyseren (of Analyserend Vermogen)

Wat betekent dat eigenlijk? Wat wordt in de setting van het assessment verstaan onder analyserend vermogen? En wat is de valkuil?

In welk soort functies is analyserend vermogen een belangrijke competentie? Soms staat dat allemaal niet zo duidelijk in een vacaturetekst, dus hoe kom je erachter of analyserend vermogen een competentie is die in jouw assessment gemeten zal worden?

Hoe wordt de competentie analyserend vermogen bij jou gemeten?

En dan nog de vraag: kun je analyserend vermogen aanleren? Dat zijn de vragen die ik in dit artikel voor je wil beantwoorden.

Als 'Analyseren' in je Assessment zit.

De competentie 'analyseren' heeft natuurlijk een prima definitie. Dit is het dan zo ongeveer:         

In staat zijn om complexe vraagstukken of moeilijke situaties te analyseren en oorzaak en gevolg te onderkennen. 

Als je mazzel hebt, vindt je nog een aanvulling op de definitie, zoiets als dit:

Hoewel het verleidelijk is om bij problemen direct over mogelijke oplossingen na te denken, is het vaak beter om eerst na te denken over het probleem op zich.


En daar zit 'm precies de crux.  De meeste mensen lezen hier overheen. Jajaja, logisch. Maar als hen een probleem wordt voorgelegd, gaan ze toch direct in de oplossingsmodus.

Valkuil bij de competentie Analyseren

Als ik in één zin zou moeten zeggen wat de competentie analyseren betekent zou ik zeggen: het vermogen om het vinden van een oplossing uit te stellen. Het vermogen om de Pavlov-reactie te weerstaan om direct over oplossingen na te denken zodra je een probleem wordt gepresenteerd. 

De competentie Analyseren is zo eigenlijk zelfs de tegenhanger van Oplossend vermogen. Pas als je je dat realiseert, kun je je gaan bezighouden met de werkelijke analyse van een probleem: hoe is het zo gekomen, wat is er aan vooraf gegaan, wat zijn de gevolgen, hoe groot is het, wie heeft er allemaal mee te maken, op welk moment is het ontstaan, was er een duidelijk aanwijsbare aanleiding, etc. etc. etc.

Waarom is dit zo belangrijk? Omdat het je informatie verschaft voor -jawel: een oplossing! Maar dan wel één die precies past op het gepresenteerde probleem. Je plakt immers ook geen pleister ieder fysiek ongemak.

Welke functies vragen om de competentie analyseren?

Iedere leidinggevende functie. Beleidsmedewerker. Adviseurs en Consultants. Vaak bij commerciële functies. Eigenlijk bij alle functies waarbij contact met anderen belangrijk is: namelijk zodra er in dat contact iets niet helemaal naar wens verloopt, zul je moeten kunnen achterhalen wat er mis is, om vervolgens met een ándere competentie (bv. oordeelsvorming, oplossend vermogen, samenwerken) tot een verbetering te komen.

Ook bij functies waarbij je geschreven teksten en data moet verwerken is analyserend vermogen natuurlijk van belang.

Het meten van de competentie.

Tijdens een assessment zijn er verschillende 'instrumenten' om verschillende competenties te meten. Analyserend vermogen kan in een simulatie worden gemeten, dus in gesprek met een ander (vaak een acteur). 

Maar ook in je capaciteitentest is het mogelijk om je analyse-vaardigheden te meten, of in een In-Basket oefening. Als je je analyse met name schriftelijk nodig hebt, is het logisch de competentie via deze instrumenten te meten. 

Als laatste geldt nog de analyse/presentatie-opdracht. Een combinatie van schriftelijke analyse waarbij daarna een presentatie volgt. In dat laatste gedeelte vergeten de meeste mensen dat degene aan wie je presenteert je mogelijk nog extra informatie kan verschaffen, en je dat dus nog mee kunt nemen in je analyse.

Kun je de competentie aanleren?

Goed nieuws! Ja dat kan.

Slecht nieuws: je moet daarvoor iets áfleren, en dat stuit maar al te vaak op koppige weerstand.
Je raadt het al wat je af moet leren: het doorrazen naar een oplossing, het 'snel' willen. Van het probleem 'af' willen. 

Als je er namelijk zo snel mogelijk van af wilt, gun je jezelf de tijd niet om het probleem eerst goed te leren kennen. Maar pas als je het probleem goed kent, kun je met een goede en passende oplossing komen. Dus wat houd je tegen om dat eerst te verkennen? 

Wat houdt je tegen?

Dat is geen retorische vraag. Alsof ik je slechts wil aansporen tot analyse.
Nee, als je de competentie analyseren wilt ontwikkelen ontkom je niet aan het beantwoorden van die vraag: wat houdt je tegen? 

Weet je niet waar je moet beginnen? Of ben je bang dat de analyse te veel tijd kost? Denk jij eerder dat je 'het allemaal al wel weet', of ben je een ideeën-machine vol enthousiaste oplossingen? 

Je begrijpt dat hier de eerste analyse al begint. Krijg je hier al jeuk van? Vraag je dan af waarom! Hoe meer je dit aangaat, hoe meer je het analyseren kunt (en zult) leren. En weet: het is een heel veel gevraagde competentie, dus als je het van nature niet gauw doet, dan is het misschien slim hier toch even wat aandacht aan te besteden;-)