Vergeet deze 5 wetten van het rollenspel niet!

(ook al lijken het open deuren)

Als een rollenspel geschreven wordt, voldoet het altijd aan een aantal ‘wetten’.

Als assessmentacteur heb ik wel 100+ rollenspellen ‘in mijn hoofd’ (ik ken de meest uit mijn hoofd, ja..). In allerlei verschillende situaties worden deze ingezet, afhankelijk van niveau, functie, gevraagde competenties, etc. etc.

Bij al die spellen gelden die ‘wetten’. Ze zijn onontkoombaar eigenlijk.

In de komende weken zal ik je steeds zo’n ‘wet’ uitleggen, vertellen hoe jij daar in je voorbereiding rekening mee kunt houden.

De 5 wetten van het rollenspel

De wetten die ik de komende weken met je zal doornemen, betreffen de volgende onderwerpen:

1e wet:  De inhoud van het rollenspel
Waarom speelt die zich niet af binnen jouw expertise?

Ik heb je de 5 wetten van het rollenspel beloofd. Vandaag de eerste.

Je hebt ervaring op een bepaald vakgebied. Of je hebt nog geen ervaring, maar je bent wel heel goed opgeleid, je wéét veel!
Daar ben je ook gepassioneerd over, en blijkbaar heb je er ook goed over kunnen vertellen, anders zat je nu niet voor een assessment ;-)

Jouw vakgebied, daar kun je dus mee scoren, dat heb je al kunnen laten zien.
De titel van de eerste wet is misschien wat misleidend, want waarom zou je met al die kennis dan afgaan?!

Waarom? Juist omdat je zo goed thuis bent in de inhoud!

Afgaan in je rollenspel?

Denk jij dat je kunt af gaan in je rollenspel? Tijdens het rollenspel wordt niet je vakkennis gemeten! Daar kún je dus niet op afgaan.
Als jij straks in die baan zit, is het ook belangrijk dat je die vakkennis:

• kunt overbrengen, bijvoorbeeld als adviseur.
• kunt verkopen, bijvoorbeeld bij een commerciële functie
• er draagvlak voor kunt krijgen, als leidinggevende

In al die (en meer!) gevallen heb je niets aan je vakkennis en je expertise.
Hoe meer jij namelijk thuis bent in de inhoud, hoe gemakkelijker het is om te vergeten!

Vergeten om aandacht te besteden aan je gespreks-skills, zoals bijvoorbeeld: overtuigen, verkopen of draagvlak creëren!

Dan denk je misschien ‘dat de inhoud voor zich spreekt’, of je het eenvoudig ‘beter uit moet leggen’.
Dat is een grote valkuil. Wanneer je bij je gesprekspartner niet bereikt wat je wilt, zal de inhoud je bijna nooit verder helpen…

Dus als jij de instructie voor het rollenspel voor je neus krijgt, en je weet hoegenaamd niets over dat vakgebied, realiseer je dan dat dat hulp is!

Wat is dan het voordeel?

Er is een groot voordeel aan dat je een spel gaat doen waarvan iedereen weet, de psycholoog, de acteur en jijzelf dat je niet thuis bent in de inhoud.

Jij mag namelijk alles vragen!

Laat dat eerst op je inwerken.

Alles vragen betekent dus dat je niets hoeft te weten.

Niet weten betekent niet: dat je afgaat
Niet weten betekent niet: dat je slecht bent voorbereid
Niet weten betekent niet: dat je minder intelligent bent

Niet weten betekent enkel dat jij in deze inhoud niet of minder thuis bent.

En waarom is vragen dan eigenlijk een voordeel?

Omdat het de nummer 1 gesprekstechniek is om een band met je gesprekspartner op te bouwen!
Je toont interesse – je wekt vertrouwen, én je krijgt informatie waar jij in je argumentatie op in kunt haken!

Het voordeel moet je wel benutten natuurlijk!

Er is één enorme joekel van een ‘argument’ waarom kandidaten dit voordeel niet benutten:

Ze willen niet dom lijken.

Ter illustratie:

Als klein kind van 7 speelde ik verstoppertje in de avond. In camouflerende en nét aangeleerde tijgersluipgang slóóp ik (ongezien?) naar de buutplaats: midden onder een lantaarnpaal door!

Hilarisch voor mijn ouders die stonden te kijken hoe ik meedogenloos werd afgetikt.
Jammer genoeg is daar toen geen foto van gemaakt.
Dus stel je bij dit plaatje een klein meisje voor.
Sluiptijgerend.

Hou dat beeld voor ogen en zorg dat jij geen tijgersluipgang onder een lantaarnpaal laat zien in jouw assessment!

Wanneer je dus niet op de hoogte bent,  doe dan nooit ‘alsof’. Het valt van kilometers afstand op…

2e wet: De acteur die je niet kent
Wat doe je met beleefdheidsvormen?

Als jij je rollenspel ingaat, krijg je een rollenspeler voor je die je niet kent.  Hoewel je zojuist in je instructie hebt gelezen dat de klant al jaren klant is, dat je medewerker al 8 jaar voor het bedrijf werkt, ga je een gesprek voeren met iemand die je nog nooit hebt gezien. Wat te doen?

Wat is het er voor één? Gaat-ie het je extreem moeilijk maken?

Dat is voor veel mensen irritant.
Toch helpt het je! Immers: bij iemand die je al jaren kent, heb je veel eerder de neiging om een aantal vooronderstellingen en aannames voor waar aan te nemen en niet meer te checken. Je denkt de ander al ‘te kennen’.

Wees daar voorzichtig mee: laat de onbekendheid je júist helpen, want daarmee kun je ook de geheime agenda van de acteur te achterhalen. Hoe? Zo:

Dit zijn de zaken waar je mee te maken hebt:

1. Je kent de acteur niet
2. De acteur heeft een eigen agenda
3. Jouw eigen doel/opdracht
4. Beperkte tijd

De onbekende acteur

Zodra je de instructie voor je rollenspel gaat lezen, zul je je een beeld gaan vormen van de tegenspeler. Ook al ken je hem/haar niet. Dit beeld baseer je lang niet alleen op de gegeven informatie: het meeste van dit beeld komt voort uit jouw eigen referentie: “Oh, zó iemand!” met de bijbehorende sympathie of antipathie!

Het moeilijke is om dit beeld bij te stellen. Omdat je jezelf én de ander vastzet in ‘een rol’. Wat met enige regelmaat gebeurt (echt waar!) is dat een kandidaat bv. een man verwacht, en vervolgens mij (roodgestift, hooggehakt) voor zich krijgt. Toch blijft de kandidaat mij als man aanspreken.

Het lijkt een kleinigheid, en je wordt er ook niet op afgerekend. Toch geeft het wél een idee van de flexibiliteit van de kandidaat.

Voor een vloeiend gesprek is het persé nodig om jouw beeld van de ander te laten bijstellen dóór die ander! Hier moet jij actief naar op zoek!
Je kunt dit doen door een korte intro over het afgelopen weekend, of andere ‘ijsbrekers’, maar dat hóeft niet!

IJsbrekers zijn goed als ze jou op je gemak stellen, het is belangrijk dat jij op je gemak bent.
IJsbrekers zijn minder goed als paai- of (s)lijmmiddel!  (bv bij een moeilijke boodschap: iedere acteur voelt dat van een kilometer aankomen 😉 )

Achterhaal de geheime agenda van de acteur!

De acteur heeft verder, ik zei het al, een eigen agenda:

Daarin staan:

• Meerdere redenen voor bepaald gedrag.
• (latente) behoeften van zijn/haar rol.
• Problemen/ belemmeringen binnen of buiten de context van het werk.
• Wat weerstand op zal roepen, en waar de rol coöperatief van word.

Zorg dat je dit achterhaalt! Pas als je dat helder hebt, kun je naar een oplossing toe werken, of naar jouw doel, zonder dat de ander zand in de raderen strooit!

Ik zal later nog meer spreken over de wet van de tijd, zodat je weet hoe je al deze facetten van het rollenspel in 5, 10 of 20 minuten weet te volbrengen!

3e wet: De hoeveelheid tijd die je krijgt
Hoe ben je effectief én volledig in maar 5, of 10 minuten?

De derde wet waaraan ieder rollenspel voldoet, is dat je altijd tijd tekort komt voor je rollenspelgesprek. ‘In het echt’ zou je voor een zelfde soort gesprek veel meer tijd nemen.

Soms moet je zelfs al in 5 minuten achterhalen wat de aard van een probleem is en tot een oplossing komen. In de meeste gevallen heb je zo’n minuut of twintig. Wat nu…?

Tijd tekort, wat doe je dan?

Dit is wat de meeste mensen doen:

• Haasten
• Sneller praten
• Minder luisteren
• Veel op de klok kijken
• Onrust uitstralen en daarmee ook de gesprekspartner beïnvloeden.

Echt heel erg logisch. Of tenminste… instinctief gesproken is het heel voorstelbaar dat je dit doet.

Je neemt de tijd niet om het standpunt van je gesprekspartner te achterhalen, de gevoeligheden te begrijpen of andere gezichtspunten te gaan zien. Wat kun je immers in zo’n korte tijd, als je ook nog je gestelde doel wilt behalen?

Maar je voelt al aankomen dat die haast ook heel erg ineffectief is!

Het ‘gesprek’ wordt eigenlijk eerder een monoloog. Eenrichtingsverkeer. Wat gebeurt er met je gesprekspartner wanneer je niet naar hem/haar luistert?

• Die raakt geïrriteerd
• Zet de hakken (nog meer) in het zand
• Voelt zich niet gehoord
• Teneergeslagen etc.

Kortweg: die krijgt hoe langer hoe minder zin in het gesprek.

Dit is de tegenwerping die ik vaak hoor:

“Maar als ik daar naar vraag, krijg ik álle ellende van de ander over me heen, dan houdt-ie nooit meer op, dan heb ik helemáál geen tijd meer…”

Tijd kopen.

De ander niet (of weinig) aan het woord laten als je weinig tijd hebt, is een instinctieve impuls. Daar heb je in de situatie van een rollenspel minder aan. Je hebt je logische verstand immers nodig!

De volgende twee inzichten kunnen je helpen dat logische verstand te gebruiken:

1. Er níet naar vragen duurt. altijd. langer.  Omdat je de ander mee zult moeten krijgen. Dat doet de acteur pas als je ook naar hem of haar hebt willen luisteren! En já, het klopt dat als je naar de bezwaren vraagt, dat je ze dan ook zult horen. Luister ze he-le-maal uit. Zonder op de klok te kijken. Daarna is de ander het ‘kwijt’ en kun je effectiever én met de nieuwe informatie een oplossing bespreken.
2. Vergeet ook niet dat jij het gesprek kunt sturen! Dus duren de bezwaren je echt te lang, dan kun je bijvoorbeeld aangeven dat je er op een ander tijdstip meer over wilt horen. Vat in dat geval samen wat je tot nog toe hebt gehoord, en kijk of je tot een (voorlopige) oplossing kunt komen.

Hoe minder tijd je neemt voor je gespreks[artner, hoe minder spreektijd je hem/haar gunt, hoe meer tijd het je zal kosten om je doel te bereiken.

Effectief met je tijd omgaan is dus juist, en dat voelt heel tegennatuurlijk, rust nemen en de ander spreektijd geven. (ongeveer de helft van de beschikbare tijd!)

Ik ken het zelf natuurlijk ook, dat instinct om te gaan haasten wanneer je weinig tijd hebt. Heel bewust mezelf toespreken dat rondrennen als een kip zonder kop me niet zal brengen wat ik wens, helpt mij om mijn gezonde verstand te blijven gebruiken.

Oja, ik doe ook wel eens m’n vingers in een yoga-positie en dan zeg ik ‘Zennn”.

Maar het meest helpt mij de wetenschap dat ik baas ben over mijn eigen tijd, dat ik eigen keuzes kan maken, en me door niets of niemand hoef te laten opjagen.

Wat doe jij om je instinct tot bedaren te brengen en geen prooi te worden van ‘verwachtingen’?

Laat me in een reactie hieronder weten wat jíj doet én welke vragen (;-) of tegenwerpingen je hierover hebt. Als velen dezelfde vraag hebben, zal ik hier in een extra artikel op ingaan, en natuurlijk zal ik ook op jullie reacties antwoord geven.

Ik verheug me jullie te horen.

4e wet: De moeilijkheidsgraad van het gesprek
Waarom lijkt een rollenspel onverwacht een ‘mijnenveld’ te worden?

In de 4e van de 5 wetten van het rollenspel de vraag: waarom moet een rollenspel altijd zo moeilijk in elkaar zitten? Waarom wordt je rechtstreeks een mijnenveld ingestuurd?

Wat heb je er aan als het je alleen maar onrealistisch moeilijk wordt gemaakt?

Grappig genoeg heeft zo’n ‘mijnenveld’ juist een aantal enorme voordelen voor jou:

Moeilijk Rollenspel? Mooi zo!

Een mijnenveld is echt heel vervelend wanneer je niet wéét dat je op een mijnenveld loopt.
Zodra je dat wél weet, moet je weliswaar behoedzaam zijn, maar zijn er technieken om te achterhalen waar de mijnen zich bevinden en jij veilig naar de overkant kunt komen.

Zo ook een rollenspel. Waaruit bestaan de ‘mijnen’ in het rollenspel dan?

1. Het Dilemma
2. Hints van de acteur
3. Tijd

Over Tijd heb ik al een aantal keer geschreven. Net als over hoe je de hints van een acteur kunt gebruiken.

Ik zal je nu meer vertellen over het Dilemma.

Bij ieder rollenspel wordt er een dilemma ingeschreven.

Logisch denk je. Nogal wiedes, ja hè hè!
En toch ga je dat vergeten zodra je in het rollenspel zit.

Het dilemma kan bestaan uit:

• een boze/ontevreden klant
• een medewerker die niet doet wat je wil
• een collega die niet tevreden is met jou, of waar ij niet tevreden mee bent
• een directeur die het niet eens is met jouw advies

De acteur zal -altijd- een ander standpunt innemen dan jij. Dat is zijn/haar opdracht. Dat is jouw dilemma. Dat is jouw ‘mijnenveld’.

Hoe ga je daar mee om?

Ten eerste: ga er naar op zoek!
Ten tweede: eenmaal gevonden wát het dilemma is, onderzoek dan wat de acteur doet ontploffen, en waarom?
Drie: Als je ook het waarom hebt gevonden, kun je je eigen afwegingen maken in hoeverre je de ander tegemoet kunt komen, en waar je voet bij stuk wilt/moet houden.

Dát onderzoek, in het rollenspel zelf, is het mooiste wat je kunt doen! Gebruik daarbij vooral de acteur, die weet meer dan jij!
Stel al je (open) vragen, het is de nummer 1 gesprekstechniek!

5e wet:  ‘In het echt’
Hoe maak je duidelijk dat je ‘in het echt’ andere keuzes zou hebben gemaakt?

Je rollenspel Hier en Nu doen, lijkt logischer dan je denkt én: is moeilijker dan je denkt.

De neiging om ‘met je hoofd in de info’ te zitten is voor veel assessment-kandidaten heel groot: je wilt het immers ‘goed’ doen! Een duivels dilemma.
Je simuleert een situatie, maar doe dat zo min mogelijk. Het is best mogelijk om een écht gesprek te voeren met je tegenspeler ;-)

De leukste én beste gesprekken vinden zonder uitzondering plaats in het ‘hier-en-nu’. Met gebruikmaking van je tegenspeler en eventueel andere omstandigheden.

In deze video vertel ik je welke blunder je kunt voorkomen, en welke  3 benefits je hebt als je deze wet goed toepast:

Rollenspel Hier en Nu

Blunder: Noem een vrouw geen meneer!

Benefits van het ‘hier-en-nu’:

Je

• ziet signalen van je tegenspeler
• krijgt meer informatie
• hoeft niet in je eentje naar een oplossing te zoeken

Zo ben jij niet de enige die zich door het rollenspel hoeft te worstelen, maar kun je je tegenspeler inzetten om je te laten helpen!

Ik hoor heel graag van jou hoe deze video je helpt in jouw voorbereiding.

Of wat je nog mist?

>>klik hier om je reactie te geven>>

De eerdere wetten van het rollenspel gemist?
Vanaf hier vind je de eerste 4.

Sommige van de wetten komen je misschien als (te?) gesneden koek voor, over andere maak je je misschien zorgen. Wat ik je nu alvast kan zeggen, is dat al deze wetten in jouw voordeel te gebruiken zijn! Blijf de serie volgen om erachter te komen hoe.

Ik weet dat ook veel mensen die nu aan het solliciteren zijn deze berichten lezen: als jij er daar 1 van bent: blijf de serie volgen, want ook voor jouw sollicitatiegesprekken zit hier waardevolle informatie in!

Hoe je dit in je voordeel kunt gebruiken?

1. Ten eerste kom je niet voor verrassingen te staan. Je weet wat je kunt verwachten.
2. Ten tweede weet je dus ook hoe jij hierop kunt en wilt anticiperen
3. Je reptielenbrein wordt daardoor niet geactiveerd…

In dit artikel vertel ik je hoe dat reptielenbrein invloed heeft op de uitslagen van je intelligentietesten, maar dat gedeelte van ons brein kan ook in je rollenspel een flinke spelbederver zijn!

Je reptielenbrein wordt namelijk geactiveerd zodra het ‘gevaar’ detecteert.

Het is het oudste gedeelte van ons brein, dus je kunt je voorstellen dat ‘gevaar’ in het vroegste bestaan van de mens, heel wat anders inhield dan de ‘gevaren’ die wij nu ervaren.

Sterker nog: wij noemen het vaak helemaal geen ‘gevaren’. Iemand die een gesprek zit te frustreren vinden wij vervelend, we vinden de ander vervelend, maar ‘gevaar’….?

Toch interpreteert je reptielenbrein het als gevaar, en functioneert overeenkomstig:

het zet je in de F-mode. Waarbij jouw persoonlijkheid een voorkeur heeft voor:

Fight
Flight
of
Freeze.

Geen van drieën effectief! Je gesprekspartner is immers:

• geen lid van een vijandige stam (fight?),
• geen brullende leeuw (flight?), en
• geen sissende slang, op zoek naar voedsel (freeze?).

Lees hier het volledige artikel over het reptielenbrein, en wat je kunt doen om het te de-activeren, mocht je er toch in terecht zijn gekomen.

Vanaf het volgende artikel ga ik dieper in op de verschillende ‘wetten’, dus houd de site in de gaten!