Assessment Voorbereiden, hoe en waarom?

Je wil je aankomende assessment voorbereiden. Er is een keur aan instrumenten die de assessmentpsycholoog in kan zetten om te beoordelen of jij als deelnemer past in het profiel zoals dat is besproken met jouw (toekomstige) werkgever.

Hieronder vind je per instrument wát het meet, hoe je het kunt voorbereiden en welke valkuilen veel voorkomen (en de jij dus kunt vermijden).

• Assessment voorbereiden
• Iq testen
• Persoonlijkheidsvragenlijsten
• Praktijksimulaties: rollenspellen
• Postbak/in-basket (praktijksimulatie)
• Praktijksimulaties: fact-finding
• Psychologisch interview

Assessment voorbereiden

Als je assessment moet doen, komt het eigenlijk nog maar heel weinig voor dat mensen daar volledig ‘blanco’ en onvoorbereid naar toe gaan.
Dat creëert een situatie waarbij je dus in het nadeel bent, wanneer je je niet voorbereid. Bij je iq-testen (of capaciteitentesten) wordt je vergeleken met een controlegroep. Die groep heeft meer en meer bekendheid met de manier van vragen stellen en de verschillende oplossingsstrategieën. Die groep zal dan ook sneller door de captesten heen kunnen dan iemand die niet is voorbereid. Vergeleken met je controlegroep heb je dan dus een nadeel.

Bij rollenspellen geldt hetzelfde. Steeds meer mensen verdiepen zich vooraf in wat zo’n rollenspel inhoudt, hoe je het beste naar de acteur (je tegenspeler) kijkt en hoe je duidt wat die je aanreikt. Heb je daar helemaal geen weet van, zul je ook minder hints en handreikingen van de acteur als zodanig kunnen gebruiken.

Juist doordat steeds meer mensen hun assessment voorbereiden, is het dus lastiger om ‘blanco’ naar je assessment te gaan zonder enige achterstand…

Iq testen (capaciteiten-test)

Wat meet een capaciteiten-test?

Iq testen, worden in de context van een assessment meestal capaciteitentests genoemd. Ze meten je intelligentieniveau, afgezet tegen een controlegroep met het opleidingsniveau dat voor de functie gevraagd wordt. Doe je assessment voor een functie op hbo-niveau, dan wordt je vergeleken met een controlegroep met datzelfde opleidingsniveau.

Je intelligentie is nog steeds de beste indicatie om te voorspellen of je het al dan niet goed zult doen in de functie waarvoor je assessment doet.

Afhankelijk van de functie waarvoor je solliciteert worden verschillende tests ingezet. Zo zijn figuurreeksen bijvoorbeeld geschikt om te kijken of iemand goed kan abstraheren, en bv. op hoger niveau kan leidinggeven.

Capaciteiten-test voorbereiden

Soms is het heel lang geleden, en voelt het misschien zelfs wat ‘schools’ aan om dit soort opgaven te gaan maken. Zeker dan is voorbereiden van belang. Hoe sneller je de opdrachten en vragen begrijpt, hoe eerder je kunt beginnen met het beantwoorden er van. Dat geeft je naast tijdswinst ook een geruster gevoel. IQ daalt onder invloed van stress!

Dus is voorbereiden ook goed om zo ontspannen mogelijk je capaciteitentests te kunnen maken.

Valkuil capaciteiten-test

Zowel onderschatting als overschatting van de testen hebben negatieve invloed op de uitslag. In het eerste geval verhoog je de stress door te denken ‘dit gaat me niet lukken’ en is de kans dat het inderdaad niet lekker gaat alleen met die gedachte al toegenomen. Overschatting kan een negatieve invloed hebben doordat je te nonchalant kunt worden en opgaven bv. onzorgvuldig leest.

Persoonlijkheidsvragenlijsten

Wat meet een persoonlijkheidsvragenlijst?

Een persoonlijkheidsvragenlijst meet wie je bent, maar zeker ook hoe jij denkt over jezelf. Je geeft namelijk zelf de antwoorden! Er kunnen ook drijfverentests worden ingezet (waar heb jij plezier in, of krijg je energie van).

Waarom wordt dit gemeten? Je denkt zelf misschien dat je heel goed past in de functie, maar soms kunnen ook andere argumenten je doen kiezen voor een baan. Reputatie van de werkgever, reputatie van de functie, groei- en ontwikkelingsmogelijkheden in de organisatie , salaris, of angst voor werkloosheid.

Duurzaam een functie gaan uitoefenen betekent een functie waarbij jij je ei kwijt kunt, waar je je lekker in voelt en de heersende overtuiging is dan, dat je ook betere resultaten neer zult zetten voor je werkgever.

Daarom wordt vooraf aan het assessment uitgebreid besproken wat de functie inhoudt en welk type persoon daar het beste zou passen. De uitkomst van je persoonlijkheidsvragenlijsten worden dan langs die meetlat gelegd: ben jij dat type persoon?

Persoonlijkheidsvragenlijsten voorbereiden.

Veel van deze vragenlijsten zijn gebaseerd op de Big Five. Hierin worden 5 gebieden onderzocht:

Altruïsme: Je gerichtheid op de ander, als in:   Vertrouwen – Oprechtheid – Zorgzaamheid – Inschikkelijkheid – Bescheidenheid – Medeleven
Scoor je hier hoog dan ben je eerder dienend of verzorgend dan egocentrisch

—

Consciëntieusheid: Gerichtheid op het resultaat, als in:  Doelmatigheid – Ordelijkheid – Betrouwbaarheid – Ambitie – Zelfdiscipline – Bedachtzaamheid
Scoor je hier hoog dan ben je eerder zorgvuldig dan gemakzuchtig.

—

Neuroticisme: Jouw emotionele stabiliteit, als in: Angst – Ergernis – Depressie – Schaamte – Impulsiviteit – Kwetsbaarheid
Scoor je hier hoog dan ben je emotioneel minder stabiel dan bij een lage score.

—

Extraversie: Gerichtheid op de buitenwereld:  Hartelijkheid – Sociabiliteit – Dominantie – Energie – Avonturisme – Vrolijkheid
Scoor je hier hoog dan ben je eerder vriendelijk dan gereserveerd.

—

Openheid: Je gerichtheid op het nieuwe:  Fantasie – Esthetiek – Gevoelens – Veranderbereidheid – Ideeën – Waarden
Scoor je hier hoog dan ben je eerder open dan behoudend.

—

Goed of slecht?

Al deze eigenschappen zijn in principe NEUTRAAL.

Ambitie kan fantastisch zijn of een belemmering. Angst kan een belemmering zijn of een gezonde waarschuwing. Behoudendheid kan behoeden voor onverstandige risico’s, het kan ook vooruitgang remmen of frustreren.

Wat je kunt doen om de persoonlijkheidsvragenlijsten voor te bereiden is zo helder mogelijk een realistisch beeld van jezelf te hebben. Waar zitten je donkere kantjes, en hoe worden die getriggerd. En waar zit je glans, en hoe komt die het beste tot uiting? 

Het is (en natuurlijk niet alleen voor het invullen van deze vragenlijsten ;-)) van belang dat je kunt ontspannen bij al jouw eigenschappen. Dat je je niet anders hoeft voor te doen dan je bent.

Vaak vinden we waar we goed in zijn maar logisch of saai of onbeduidend. En vitten we vooral op onszelf waar we minder goed in zijn. Je kunt je voorstellen dat zo’n houding invloed heeft op de uitslag op van een persoonlijkheidsvragenlijst.

Evenwichtigheid zit ‘m ook in het accepteren van alle kanten in jezelf:

“Ja, een drammer en een etter bij tijd en wijle, maar ook eentje die vol vuur en enthousiasme mensen mee kan krijgen!”

Of:

“… een twijfelkont met uitstelgedrag, maar ook iemand die altijd het overzicht bewaart of superbetrouwbaar is.”

Valkuil persoonlijkheidsvragenlijsten

Als je de baan heel graag wilt, kun je de aandrang voelen om de vragen ‘enigszins in de goede richting’ te beantwoorden.

Probeer de vragenlijsten niet te manipuleren. Dus als je weet dat voor de nieuwe functie samenwerken extreem belangrijk is, maar daar houd je eigenlijk niet erg van, dan zou je bij alle vragen die daar enigszins in de buurt komen kunnen proberen daar een rooskleuriger beeld van te geven.

1. Het is bijna niet te doen:
   De testen zijn door psychometristen ontworpen, ook om sociale wenselijkheid te herkennen. Probeer je dus de uitslag te manipuleren, dan zal een psycholoog kunnen zien dat je heel sociaal wenselijk de test hebt ingevuld, maar wie jij werkelijk bent komt er dan minder uit naar voren. En dat is nou precies waar hij of zij naar zoekt…
2. Waarom zou je het willen??
   Waarom wil je naar een baan waar samenwerking heel belangrijk is, maar jij daar nou typisch een broertje aan dood hebt..? Of ben jij zo’n eigenwijze die vooraf al denkt dat je dat heel anders gaat aanpakken..;-)

Kijk hier voor meer hulp bij het ontwikkelen van je zelfkennis.

Praktijksimulaties: rollenspellen

Wat meet een rollenspel?

Een rollenspel meet hoe jij in de praktijk handelt, en dan met name, in contact met anderen. Je hebt de persoonlijkheidsvragenlijsten natuurlijk ook al ingevuld, waarin je aangeeft hoe jij over jezelf denkt, hoe je jezelf beoordeelt. Een rollenspel meet hoe dat in de praktijk zichtbaar wordt.

Sommige competenties als samenwerking, overtuigingskracht of klantgerichtheid zijn bij uitstek geschikt om op te nemen in een rollenspel, en worden dan ook vooral daar beoordeeld.

Competenties als oordeelsvorming of analyse kunnen ook nog wel in andere meetinstrumenten worden meegenomen.

Rollenspel voorbereiden

Om het rollenspel goed voor te bereiden, kun je dit het beste: veel doen! Niet zomaar doen, maar als volgt: je voert een gesprek met een persoon (privé of werk, gespeeld of echt, dat kan allemaal) waarin je het niet direct eens bent met elkaar. Na het gesprek kijk je:

1. Hoe was de sfeer in het gesprek?
2. Wat deed de ander daarin? En welke invloed heb jij daar in het gesprek op gehad? maw wat deed je?
3. De zelfde vragen uit 2. stel je jezelf mbt het behaalde resultaat.

Als je tegenspeler (gelukkig) heel vriendelijk was, of (jammer genoeg) nogal veel weerstand vertoonde: wat heb jij dan mogelijk gedaan om dat effect te veroorzaken? 

Valkuil rollenspel

Twee diepe valkuilen in het rollenspel.

1. De opdracht.
   Je krijgt een opdracht/een doel mee in een rollenspel. Maak dit doel nooit belangrijker dan de relatie met je tegenspeler! Vooral erg doelgerichte en resultaatgerichte types (en dat lijkt wel een epidemie tegenwoordig…) hebben hier veel last van. Hoe meer je je richt op dat doel, hoe minder je je tegenspeler de tijd en ruimte zult gunnen om bezwaren uit te spreken, laat staan er belangstelling voor op te brengen. In zo’n geval zal je tegenspeler langer in de weerstand blijven hangen!
2. Ja maar hij…!
   De tegenspeler de schuld geven dat het gesprek niet lekker liep. (Zie bij rollenspel voorbereiden: kijk altijd wat jij hebt gedaan om dat (deels) te veroorzaken.)

Praktijksimulaties: postbak/in-basket

Wat meet een postbak-oefening?

Een postbakoefening is een manier om te beoordelen in hoeverre je hoofd- en bijzaken van elkaar kunt onderscheiden, in hoeverre je overzicht kunt houden. Hiervoor gebruik je analysevaardigheden, en in zekere zin is het ook een meting van je intelligentie.

Je krijgt daarvoor meestal een enorme stapel post te verwerken. Vooraf krijg je informatie over jouw werkzaamheden, samenwerkingsverbanden (wie jou wat op moet leveren en aan wie jij moet opleveren) zodat je ook weet waar je met de verschillende mails naar toe moet.

Soms meet een postbak ook iets van je flexibiliteit, door bv na 10 minuten iemand binnen te sturen die je vertelt dat je de verkeerde info hebt. Je moet dan bv weer opnieuw beginnen…

Postbak-oefening voorbereiden

Er zijn online postbak-oefeningen te vinden, zodat je ze al een keer gedaan hebt. Wat in ieder geval criteria zijn om zo’n postbak te doen is de mate waarin berichten belangrijk dan wel urgent zijn:

Realiseer je ook dat er gedurende de opdracht mogelijk nog wijzigingen worden aangebracht om je ‘flexibiliteit’ te meten: hoe reageer je op plotselinge veranderingen?

Valkuil Postbak-oefening

Het is best een hoeveelheid werk zo’n postbak. Maar je hebt er ook vaak wel een uur de tijd voor.

Eén valkuil is om zonder voldoende de voorbereidende info door te nemen er al aan te beginnen. Hiermee verlies je vaak tijd omdat je er al doende achterkomt dat je onvoldoende informatie hebt om over sommige memo’s te kunnen beslissen. Dan moet je alsnog terug naar je begininformatie. Dat frustreert je en kost tijd. Beide minder productief.

Praktijksimulaties: fact-finding

Wat meet een fact-finding?

Een fact-finding is een specifiek soort rollenspel dat je analysevaardigheden en je oordeelsvorming meet.

Soms heeft rollenspeler tegenover je geen ‘deel’ aan het spel. Hij is dan onpartijdig, heeft geen mening of gevoelens tav het onderwerp, alleen een boel ‘facts’ ter beschikking.

In het eerste deel van een factfinding wordt je gevraagd alle feiten over een bepaalde kwestie te verzamelen: bij de rollenspeler.

In het tweede gedeelte neem je dan een beslissing en licht je besluit toe aan de (nog steeds onpartijdige) rollenspeler.

Niet altijd is de rollenspeler hier onpartijdig. Heeft de rollenspeler wél een ‘rol’, en maakt dus deel uit van de ‘kwestie’, dan zullen ook jouw contactuele vaardigheden worden gemeten.

Fact-finding voorbereiden

Het belangrijkste van een factfinding is altijd het vergaren van de informatie en op basis daarvan een oordeel vormen. Zorg daarbij dat je altijd vanuit de verschillende gezichtspunten de informatie vergaart.

Je kunt dit oefenen door je oordeel uit te stellen bij alles wat iemand je vertelt. Vraag eerst helemaal de situatie uit. Alle feiten, maar ook de beleving! Zeker als je oefent met goede vrienden is dat een uitdaging, je kent elkaar immers door en door, en hebt daardoor ook al vrij snel een beeld. Toch kan het uitstellen van dat beeld (wat je zelf invult) nog heel veel nieuwe informatie opleveren.

Valkuil fact-finding

Valkuil bij fact-fnding is te veel te denken vanuit het eigen referentiekader, en dus al een beeld te vormen van de situatie. Ook een duidelijke voorkeur binnen de kwestie hoort daarbij.

Zorg dat je van álle facetten van de kwestie vragen stelt mbt de feiten, de beleving, de context. Soms wil je iets in een breder verband zien, vraag daar gerust naar.

Een andere valkuil is te denken dat je ‘domme vragen’ kunt stellen of dat je een aantal zaken al ‘hoorde te weten’. Hierdoor ga je aannames doen en ongefundeerde beslissingen nemen. Alles wat je niet (zeker) weet kun je vragen, mag je vragen en móet je zelfs vragen!

Psychologisch interview

Wat meet een psychologisch interview

Zoals de psycholoog een heel repertoire aan verschillende testen heeft om te kijken wat voor iemand jij bent, heeft hij natuurlijk ook zijn eigen inschatting.

Tijdens het interview zal hij meer ‘kleur’ willen krijgen bij wie je bent, je karakter willen leren kennen.

Sommige psychologen houden zich daarbij strikt aan de gevraagde competenties, maar er zijn ook veel psychologen die daarnaast ook willen weten uit welk nest je komt, waarom je in je leven bepaalde keuzes hebt gemaakt, wat je achtergrond is.

Tot slot zullen testresultaten die al bekend zijn met je worden besproken. Wanneer een psycholoog heel verschillende data haalt uit verschillende tests, die bv beiden een andere richting op wijzen, dan zal de psycholoog dit vaak met jou bespreken.

Je hebt dus in een interview een heel duidelijke eigen inbreng, en je bent niet ‘overgeleverd aan psychologen-ogen’

Voorbereiden psychologisch interview

Het fijnste is als je tijdens het interview een aantal concrete voorbeelden paraat hebt aan de hand waarvan je iets kunt vertellen over de gevraagde competenties. Was je ergens heel klantgericht, of juist niet, en wat heb je daarvan geleerd en in welk (concreet!) ander voorbeeld is dat nu zichtbaar?

Dat is om het competentiegedeelte voor te bereiden.

Het gedeelte: ‘Wie ben je nou eigenlijk?’ is misschien moeilijker om voor te bereiden. Kort gezegd gaat het er in dat gedeelte écht om dat jij tevreden bent met jezelf. Met je kleurrijke kanten, je lichte kanten en je donkere kanten. Dat je weet dat er 2 kanten zijn aan iedere kwaliteit en wanneer je doorslaat je minder effectief kunt worden. Dat is voor sommigen een leven lang werk, maar waarom je assessment niet nemen als beginpunt daarvan?

Valkuil psychologisch interview

De grootste valkuil in dit onderdeel is je afhankelijkheid van de psycholoog. Je weet dat die een rapport over je gaat schrijven, en je wil dat daar een goed advies, een positief advies uitkomt. Maar als je dat tijdens het psychologisch interview wilt ‘manipuleren’ ben je eigenlijk te laat.

Ten eerste moet je er eigenlijk voor zorgen dat jij wéét dat je in de nieuwe functie op je plek bent, weet wat je daar kunt toevoegen of bijdragen.

Ten tweede heeft de gemiddelde assessment-psycholoog al duizenden mensen gezien. Door die ervaring weten zij vrij snel of je nogal ‘politiek correcte’ antwoorden geeft, of dat je authentiek bent. Dat laatste is tegenwoordig ‘en vogue’, dus faken doet je eerder kwaad dan goed.

Meer weten, meer voorbereiding, meer oefenen.

Wil jij serieus met je voorbereiding aan de slag  >>kijk dan hier welke mogelijkheden er zijn>>